Hôm 13 tháng Năm vừa qua, Đức Thánh cha Phanxicô đã ban hành Hiến pháp mới cho Quốc gia thành Vatican, thay thế Hiến pháp năm 2000, thời Đức Gioan Phaolô II, phân biệt rõ ràng Giáo triều Roma và Phủ Thống đốc Vatican.

Hiến pháp đầu tiên của Quốc gia nhỏ bé này được ban hành hồi năm 1929, sau khi ký hiệp định Laterano giữa Tòa Thánh và nước Ý.

Hiến pháp mới, hay cũng được gọi bằng tên chính thức là “Luật cơ bản”, gồm 24 điều khoản, xác định vai trò phục vụ của Quốc gia nhỏ bé này, đối với Tòa Thánh là một chủ thể theo Công pháp quốc tế. Trong luật cơ bản mới, vai trò của Tòa Thánh với Giáo triều Roma, và Quốc gia này, với Phủ Thống đốc Vatican, được tách biệt minh bạch.

Đức Thánh cha tiếp tục là vị duy nhất có quyền lập pháp, tư pháp và hành pháp của Quốc gia thành Vatican. Ngài ủy quyền cho nhiều cơ quan. Điều mới mẻ nhất trong Hiến pháp mới liên quan đến các thành phần của Ủy ban Tòa Thánh đặc trách Quốc gia thành Vatican: cho đến nay, Ủy ban này chỉ gồm các hồng y thành viên, nhưng từ nay giáo dân cũng có thể là thành viên của cơ quan này và các thành viên được Đức Giáo hoàng bổ nhiệm với nhiệm kỳ 5 năm. Ủy ban này giải thích luật của Quốc gia thành Vatican và chủ tịch Ủy ban giữ vai trò như vị lãnh đạo “chính phủ”, điều hành Phủ Thống đốc. Các thẩm phán, giống như trước, hành xử theo luật. Quyền ân xá của Đức Giáo hoàng đối với những người bị kết án vẫn giữ nguyên như cũ.

Một điều mới mẻ khác, đó là ngân sách Quốc gia thành Vatican phải quân bình và minh bạch. Một ban kiểm soát gồm ba người, được Đức Giáo hoàng thành lập và bổ nhiệm để kiểm soát.

Sau cùng, Đức Thánh cha qui định rằng Hiến pháp mới của Vatican sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 07 tháng Sáu tới đây.

Chủ tịch Ủy ban Tòa Thánh về Quốc gia thành Vatican, cũng là Chủ tịch Phủ Thống đốc hiện nay là Đức Hồng y Fernando Vérgez Alzaga, người Tây Ban Nha, thuộc Dòng Đạo binh Chúa Kitô và lần đầu tiên vị Tổng thư ký của Phủ này là một nữ tu, đó là chị Raffaella Petrini, người Ý, thuộc Dòng Nữ Phan Sinh Thánh Thể (FSE), 54 tuổi (1969), trước đó đã phục vụ tại Bộ Truyền giáo trong 16 năm (2005).

G. Trần Đức Anh, O.P. | RVA